قدیمگی تورکی شعریت ژانرلری
2- قسم تورکی
خلقلر ادبیاتی نینگ تاریخی جوده قدیمی بؤلیب، اسلامگچه و اوندن کیئینگی دورلرنی هم اؤز إیچیگه قمره ب آله دی. بو اولکن ادبیات اؤزیگه یره شه رنگمه - رنگ ادبی ژانر و پویتیک شکللرگه هم ایگه بؤلگن. اؤتمیشده ایسکی خلق آغزه کی ایجادی و پویتیکه میز شعری ژانرلر بیلن بیرگه اؤزیگه خاص شعری وزن/ اؤلچاولرنی- ده، عکس ایتّریگن. عربلر استلاسیدن کیئن تورکی شعری ژنرلر اورنینی غزل، قصیده، رباعی، فرد، قطعه، مخمس، مستزاد.شعری کبی شکللر ایگلله دی. شونگه قره می، ائریم: تویوق، قؤشیق، تؤرتلیک، إیکّی لیک، سبزوان و باشقه شعری فورملر ادبیاتیمیزده سقله نیب قالدی و شو قالیبده هم انچه گینه بدیعی تفکّر ایجاد ایتیب کیلیندی. ادبیاتشناسلیده شعری شکل و ژانرلرنی اؤرگه نیش، انه شو قطار ادبی ژانرلردن استفاده قیلیش فایده دن خالی ایمس. ایندی شو ادبی ژانرنینگ ماهیتی و تورکی اتمه لری بیلن ته نیشیب آله یلیک.
БИИ/BILIG – بیلیگ
اؤز دوریده بیلیگ سؤزی بیلیم»، حکمت»، دانش»، عقل» معنالرینی انگلتگن. بیلیک»دن یسه لگن بیلگه» اتمه سی ایسه حکمت ائتووچی، حکمت شناس، عاقل، دانا، عقللی عالم کیشیگه نسبتن قؤلـله نیلگن. بیلیگ - حکمت معلوم معناده حاضرگی اؤزبیک تیلی سؤز بالیگیده گی مقال مضمونینی افاده له یدی. اسلام دوری ادبیاتیمیز بیلگ اؤرنینی حکمت ژانری ایگلله دی. شونی تاکیدلب اؤتیش ه ک که، احمد یسوی، قول عبیدالله خان اؤزبیک کبی ادیبلر حکمت ژانریده فعال ایاد قیلیشگن. حکمت یازیش اؤزبیک ادبیاتیده اؤزیگه خاص ژانر صفتیده سقله نیب قالدی. ایندی بؤلسه بیلیگ ائتگن بیلگه لر تیلیدن منه بو نمونه لرنی کیلتیریب اؤته میز. منه بولر ایسه محمود کاشغری نینگ دیوان اللغات الترک» اثریده قید ایتیلگن. اغیز یسه، کؤز اویه لور- آغیز یسه، کؤز اویه لور. ایتلی تیرنق لی ایزیرمس- ایت تیرناقدن ائریلمس. قرغه قـَـزغه اؤتسه بوتی سینور- قرغه اوچیشده غازگه تقلید قیلسه بوتی سینر. قؤش قیلیچ قینغه سیغمس- إیکّی قیلیچ بیر قینگه سیغمَس. اومه کیلسه قوت کیلر- مهمان کیلسه قوت کیلر. الیمچی- ارسلان- بیریمچی- سیچغـَـن- آلووچی ارسلان، قرضنی بیرووچی - سیچقان. ( محمود کاشغری)
ТУК/O’tluk- اؤتلوک
پند، اؤگیت/اؤؤت روحیده گی قدیمگی شعریتیمیزگه اؤتلوک دیئیلگن. اؤتلوکلر تربیه موضوعسیده گی بیر نیچه بندلی اؤگیت و نصحیت شعرلرینی افاده ایته دی. محمود کاشغری نینگ دیوانیده قافیه له نیش تیزیمیگه کؤره اؤتلوک ژنریگه خاص إیکّیته گینه شعر سقله نیب قالگن: 1-اؤتلوک قؤشنی- قؤنوق اغیشقه قیلغیل انغر اغیرلیق ارتوت الیب انونغیل ایزگو تـَـور اؤغورلوق مضمونی: قؤنی- قؤشنی قرینداش، کؤرسین سیندن یخشیلیک. نی-نی ساوغه قیلیشگه، یخشیراغین قیل آرتیق. قولسه قه لی اورغه ئین، بیرگیل تقی ازوقلوق. قرغیش قیلور اومه لر، یونچیغ کؤروب قؤنوقلوق. بوگونگی تیلده: کیلسه بیراو یؤقله شیب، بیرگیل یخشی آزوق نان. قرغب کیتر مهمانلر، کوتر بؤلسنگ گر یامان. کیلسه اومه توشیرگیل، تینسین انینگ اروقلوق. ارپه سَمن یه غوت غیل، بؤلسین اتی یروقلوق. بوگونگی تیلده: مهمان کیلسه اؤتکزگیل، هاردیق آلیب تیچ بؤلسین، آتی هم یاروغلوقده، ارپه سامانگه تؤلسین. 2. اؤتلوک کولسه کیشی یوزینگه، کؤرکلوک یوزین کؤرینگیل. یولیق کوزه ز تیلینگنی، ایزگو سه ویق تیلنگیل. بوگونگی تیلده: کولسه کیشی یوزینگگه، کؤرکلیک بؤلیب کؤرینگیل. شیرین، آچیق سؤز سؤئیله، یاقماق اوچون اورین گیل. اونلب اولوغ ته بَرو، تـَــوره ب کیلیب یورگیزگیل. قوره ق أیلین بوزون کؤر، قنده توشر قودی أیل. بوگونگی تیلده: بؤلسه آغیر إیشلرینگ، اؤزگه لرگه بویورمه. اؤزینگنی آچ قالدیریب، باشقه گه آزیق بیرمه. کیلسه کـَه لی قه تیغ لیق، ایرتر تیو سیرینگیل. اؤزلوک إیشین بیلیب تور، انچه انگر تیره نلگیل. بوگونگی تیلده: کیلسه قنچه قتیقلیق، اؤتیب کیتر، صبر ایتگیل. دنیا إیشین بیلیب تور، اؤزینگنی بیغم توتگیل. بؤلمیش نیگیر سیور سین، ارقون انگر سینوگیل. بیرمیش نی نیک سَقینمه، ازره ق انگر اؤگیل. بوگونگی تیلده: بارلیق ملک ینگ سیورسین، اونگه کمراق سیوینگیل. کیتگن مالگه اچینمه، اونگه آزراق اؤکینگیل. منبع: تورکی ادبیات نینگ قدیمی قتلملر - عبدالرشید عبدالرحمن اف - دیوان اللغات الترک» محمود کاشغری. - بلاگفا ویب صجیفه سی، إیشانچ تؤره. دوامی بار.
نوایـی عربـت نیـنگ اچّیـق المیـنی چیکّـنمی؟
قلم نینگ دردی بار؛ نانی یؤق
قدیمگی تورکی شعریت ژانرلری
کیلسه ,تیلده ,بوگونگی ,حکمت ,شعری , ,بوگونگی تیلده ,محمود کاشغری ,سقله نیب ,تیلده کیلسه ,دیوان اللغات ,بوگونگی تیلده کیلسه ,دیوان اللغات الترک» ,تورکی شعریت ژانرلری ,قدیمگی تورکی شعریت
درباره این سایت